“D vitamini (kalsiferol olarak da adlandırılır), birkaç gıdada doğal olarak bulunan, gıdalara eklenen ve besin takviyesi olarak bulunan, yağda çözünen bir vitamindir (1).” Ayrıca güneş ışığından gelen ultraviyole (UV) ışınları cilt ile temas ettiğinde ve vitamin D sentezini tetiklemektedir (1).

Güneşten, gıdalar ve takviyelerden elde edilen D vitamini biyolojik olarak etkisizdir ve aktivasyonu için vücutta iki hidroksilasyona uğraması gerekir. Karaciğerde meydana gelen ilk hidroksilasyon, D vitaminini " kalsidiol" olarak da bilinen 25-hidroksivitamin D [25(OH)D]’ye dönüştürür. İkinci hidroksilasyon esas olarak böbrekte meydana gelir ve fizyolojik olarak aktif, aynı zamanda " kalsitriol" olarak da bilinen 1,25-dihidroksivitamin D [1,25(OH)2D]’yi oluşturur (1).

Gıdalarda ve diyet takviyelerinde, D vitamininin sadece yan zincir yapılarında kimyasal olarak farklılık gösteren iki ana formu vardır: D2 (ergokalsiferol) ve D3 (kolekalsiferol). Her iki form da ince bağırsakta iyi emilir. Emilim, basit pasif difüzyonla ve bağırsak zarı taşıyıcı proteinlerini içeren bir mekanizma ile gerçekleşir. Bağırsakta aynı anda yağ bulunması D vitamininin emilimini artırır, ancak diyet yağı olmadan da bazı D vitamini emilir. Ne yaşlanma, ne de obezite bağırsaktan vitamin D emilimini değiştirir (1).

D Vitamini Nedir, Ne İşe Yarar?

Vitamin D vücuttaki kalsiyum ve fosfat miktarını düzenlemeye yardımcı olur. Bağırsakta kalsiyum emilimini destekler ve normal kemik mineralizasyonunu sağlamak ve hipokalsemik tetaniyi (kasların istemsiz kasılması, kramplara ve spazmlara yol açan bir rahatsızlık) önlemek için yeterli serum kalsiyum ve fosfat konsantrasyonlarını korur.

Kemikleri, dişleri ve kasları sağlıklı tutmak için bu besinlere ihtiyaç vardır. Yeterli vitamin D olmadan kemikler ince, kırılgan veya şekilsiz hale gelebilir. D vitamini eksikliği, çocuklarda raşitizm gibi kemik deformitelerine ve yetişkinlerde osteomalazi adı verilen rahatsızlığın neden olduğu kemik ağrısına neden olabilir. Kalsiyum ile birlikte D vitamini de yaşlı yetişkinleri osteoporozdan korumaya yardımcı olur (1-2).

D Vitamininin Faydaları

Vitamin D vücutta inflamasyonun azaltılmasının yanı sıra hücre büyümesi, nöromüsküler ve immün fonksiyon ve glikoz metabolizması gibi süreçlerin modülasyonu dahil olmak üzere rollere de sahiptir. Hücre çoğalmasını, farklılaşmasını ve apoptozu düzenleyen proteinleri kodlayan birçok gen, kısmen vitamin D tarafından modüle edilir (1).

Laboratuvar ve hayvan çalışmaları, D vitamininin örneğin hücre farklılaşmasını teşvik ederek ve metastazı inhibe ederek karsinogenezi inhibe edebileceğini ve tümör ilerlemesini yavaşlatabileceğini ileri sürmektedir. Vitamin D ayrıca antiinflamatuar, immünomodülatör, proapoptotik ve antianjiyojenik etkilere sahip olabilir (1).

Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği’ne göre, 4 yaş ve üzeri sağlıklı bireyler için Beslenme Referans Değeri olan 5 mcg / gün tüketildiği koşullarda D vitamini;

Kalsiyum ve fosforun normal emilimine / kullanımına,
Normal kan kalsiyum düzeyine,
Normal kemiklerin korunmasına,
Normal kas fonksiyonunun korunmasına,
Normal dişlerin korunmasına,
Bağışıklık sisteminin normal fonksiyonuna katkıda bulunur,
D Vitamininin hücre bölünmesinde görevi vardır (3).

Buna ek olarak günlük tüketim miktarında en az 400mg Kalsiyum ve 15 mcg D vitamini içeren takviye edici gıda kullanan 50 yaş ve üstü kadınların kullanımı için kalsiyum ve D Vitamini;

menopoz sonrası kadınlarda kemik minerallerinin kabını azaltır. Düşük kemik mineral konsantrasonu, osteoporoza kemik kırıkları için risk faktörüdür. Bu konuda tüketiciye faydalı etki 1200mg Kalsiyum, 20 mcg D vitamini alındığında sağlanacaktır (3).

Günlük tüketim miktarında en az 15 mcg D Vitamini içeren takviye edici gıda kullanan 60 yaş ve üstü kadın ve erkeklerin kullanımı için D Vitamini;

kas güçsüzlüğüne bağlı duruş bozukluğu riskini azaltır. Duruş bozukluğu 60 aş ve üsüt kadın ve erkeklerdeki kemik kırıkları için risk faktörüdür. Bu konuda tüketiciye faydalı etki 20 mcg vitamin D alındığında sağlanacaktır (3).

Öte yandan D vitamini tedavisi bazı akne vakaları için de oldukça faydalı bulunmaktadır. Bu anlamda Akne vulgaris, dünya çapında milyonlarca insanı etkileyen en yaygın cilt hastalığıdır. Propionibacterium acnes'i (P. acnes) hedef alan immün tepkiden kaynaklanan iltihaplanma, akne patogenezinde önemli bir role sahiptir. Yakın zamanda yapılan bir çalışmada, P. acnes'in güçlü bir Th17 indükleyicisi olduğu ve 1,25OH2D'nin P. acnes kaynaklı Th17 farklılaşmasını inhibe ettiği ve bu nedenle akneyi modüle etmede etkili bir araç olarak düşünülebileceği gösterilmiştir. Bu durum, D vitamini analoglarının akne tedavisinde etkili olabileceğini göstermektedir (4).

Sedef hastalığı, dünya çapında nüfusun % 2-3'ünü etkileyen ve önemli morbiditeye neden olan kronik inflamatuar bir deri hastalığıdır. İnflamasyon ve anjiyogenez, sedef hastalığının patogenezinde temel taşları temsil etmektedir. D vitamininin antiinflamatuar ve antianjiyojenik etkisi sayesinde sedef hastalığı tedavisinde D vitamininden yararlanılabileceği düşüncesi mevcuttur (4).

D Vitamini Ne Kadar ve Ne zaman Alınmalıdır?

D vitamini güneş ışınlarından temin edilebildiği için çoğunlukla kışın alınması önerilmekle birlikte yaz aylarında da alımı ihmal edilmemelidir.

Yetişkinler günlük 5 mcg Vitamin D almalıdır. 4-10 yaş grubu çocuklar için ise bu değerin yarısı alınır. Vitamin D için belirlenen maksimum miktar 4-10 yaş grubu çocuklar için 12,5 mcg olup 11 yaş ve üzeri yetişkinler için 25 mcg’dir (5) .

Aşağıda sıralanan durumlarda D vitamini takviyesine başvurulması önerilmektedir.

Yaş almış yetişkinler (Daha yaşlı yetişkinler, kısmen cildin vitamin D sentezleme kabiliyetinin yaşla birlikte azalması nedeniyle D vitamini yetersizliği geliştirme riski altındadır.)
Sınırlı güneşe maruz kalan kişiler
Koyu tenli insanlar (Cildin epidermal tabakasında daha fazla miktarlarda melanin pigmenti bulunan bireyler daha koyu bir cilde sahiptir ve melanin pigmenti cildin güneş ışığından D vitamini üretme kabiliyetini azaltır.)
Yağ emilimini sınırlayan koşullarda beslenen kişiler (D vitamini yağda çözündüğünden, emilimi bağırsakların diyetteki yağı emme yeteneğine bağlıdır. Yağ emilim bozukluğu, bazı karaciğer hastalığı, kistik fibroz, çölyak hastalığı, Crohn hastalığı ve ülseratif kolit gibi tıbbi durumlarla ilişkilidir. Diyetteki yağı emmekte güçlük çeken bireyler bu nedenle vitamin D takviyesine ihtiyaç duyabilir.)
Obez veya mide baypas ameliyatı geçirmiş kişiler (1).

D Vitamini Nasıl Alınır?

D vitamini, cildinizin güneş ışınlarına maruz kalması ile vücutta sentezlenebileceği gibi çoğu gıdada doğal olarak bulunur.

Bu vitamin iki farklı formda bulunmaktadır. Bunlar; D2 ve D3 formlarıdır. D2 vitamini bitkilerden yapılırken, D3 vitamini ise insanın kendi vücudunda üretebildiği formudur. En iyi kaynaklar yağlı balık eti ve balık ciğeri yağlarıdır. Yumurta sarısı, peynir ve dana karaciğerinde daha küçük miktarlarda bulunur. Bazı mantarlar bir miktar D2 vitamini içerir; ayrıca ticari olarak satılan bazı mantarlar, kasıtlı olarak yüksek miktarlarda ultraviyole ışığa maruz kalmaları nedeniyle daha yüksek miktarlarda D2 içerir. Pek çok gıda ve takviye, süt ürünleri ve tahıllar gibi vitamin D ile güçlendirilmiştir (6). D vitamini yönünden zengin gıdalardan bazıları;

Morina karaciğeri yağı
Somon
Kılıçbalığı
Ton balığı
Sardalya
Sığır karaciğeri
Yumurta sarısı
Kuvvetlendirilmiş tahıllar (7).

Ayrıca gıda takviyesi olarak da temin edilebilir. Yaygın olarak kullanılan formlar tablet ve sıvı haldedir. Sıvı kullanımda ise genel olarak damlalık tercih edilmektedir (8). D vitamini takviyesini tüketirken gıda işletmecisinin belirlediği günlük alım dozu ve alım miktarına dikkat etmek gerekir.

Vitamin D takviyeleri ağızdan alınarak tüketilir. Yağda eriyen bir vitamin olduğu için yemeklerle tüketim de daha yararlı olabilmektedir. Ancak bu konuda gıda işletmecisinin etikette belirttiği talimata uymak önemlidir.

Öte yandan takviye edici gıda hamilelik ve emzirme döneminde, hastalık veya ilaç kullanılması durumlarında alındığında doktora danışılmalıdır. Doktorun talimatları doğrultusunda Vitamin D takviyesi alınmalıdır.

D Vitamini İlaçları Takviye Edici Gıda mıdır?

Takviye Edici Gıdalar ilaç değillerdir, reçete ile satılmazlar. Normal beslenmeyi takviye etmek amacıyla, vitamin, mineral, protein, karbonhidrat, lif, yağ asidi, amino asit gibi besin öğelerinin veya bunların dışında besleyici veya fizyolojik etkileri bulunan bitki, bitkisel ve hayvansal kaynaklı maddeler, biyoaktif maddeler ve benzeri maddelerin konsantre veya ekstraktlarının tek başına veya karışımlarının kapsül, tablet, pastil, tek kullanımlık toz paket, sıvı ampul, damlalıklı şişe ve diğer benzeri sıvı veya toz formlarda hazırlanarak günlük alım dozu belirlenmiş ürünlerdir (5).

Takviye edici gıda ürünlerinin ambalajları üzerinde mutlaka “Takviye edici gıda” ibaresi yazılıdır. Bunun dışında tıbbi ilaç statüsündeki ürünler Takviye edici gıda olarak satılamaz, ve mutlaka doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

D Vitamini Takviyesi Ne Kadar Süre Etkilidir?

Tüm takviye edici gıdalarda olduğu gibi D vitamini takviyesi de farklı formlar da bulunabilir. Örneğin, D vitamini damlası, D vitamini ampulü, D vitamini kapsülü, D vitamini tableti gibi. Takviye edici gıdalar, gıda işletmecisinin belirlediği talimat ile alındığı takdirde etkisini gösterecektir. Etki süresi ise kişinin hikayesini, kullanım dozu ve süresine göre değişiklik gösterir.

En İyi D Vitamini Takviyesi / Markası

Vücuttaki kalsiyum emiliminde önemli bir görevi olan D vitamini vücudun sağlığını koruyabilmesi için oldukça önemlidir. Nüfusun önemli bir kısmında görülen D vitamini eksikliği, günümüzde takviye edici gıdalara birlikte telafi edilebilmektedir. Bu noktada “en iyi D vitamini takviyesi veya markası”, vücudunuzun ihtiyaçları tespit edildikten sonra uzmanınız tarafından önerilen takviyedir.

Bikalite olarak; ürünlerin kalite ve onay belgelerinin kontrolünü sağlıyor, bu ürünleri orjinal olarak üreticisinden veya distribütöründen temin ederek size ulaştırıyoruz. Uzmanınızın önerisi ile satın almayı düşündüğünüz D vitamini takviyesi ürünlerini Bikalite’den güvenle temin edebilir ve deneyimlerinizi bizimle paylaşarak gelişimimize katkıda bulunabilirsiniz.

Kaynakça: