Vücudun temel besinlerinden biri olan selenyum / selenium, eser element olarak adlandırılmaktadır. Selenyum hakkında araştırmalar devam etmekle birlikte, şu ana kadar edinilmiş bilgiler selenyum eksikliğinin doğru bir şekilde tespit edilmesini veya selenyumun günlük bir ihtiyaç olarak ne kadar alınabileceği bilgisini sağlamaktadır. Son zamanlarda kozmetik ürünlere özellikle saç ürünlerinin içine yerleştirilen selenyum sülfitle birlikte selenyumun kullanımı yaygınlaşmaya başlamıştır.

Selenyum Nedir?

Selenyum, kaynağını diyetten ya da beslenmeden alan ve günlük olarak 20mg altında ihtiyaç duyulan eser elementlerden biridir (1). Genel olarak gıdalardan elde edilebilenbu mineral aynı zamanda selenyum takviyesi ile de alınabilmektedir. Selenyum organik ( selenometiyonin ya da selenosistein) ve inorganik (selenat ve selenit) olmak üzere iki şekilde bulunmaktadır (2). Selenium hayvansal kaynaklı besinlerde selenosistein ve bitkisel kaynaklı besinlerde ise selenometiyonin olarak bulunmaktadır (3). Ancak hem hayvansal ve bitkisel kaynaklı selenyum, hem de inorganik formdaki selenyum çeşitlerinin hepsi iyi bir kaynak olarak kabul edilmektedir.

Selenyum Ne İşe Yarar?

Selenyum DNA üretimi, üreme, tiroid bezi fonksiyonu için önemlidir (4). Ayrıca serbest radikallerin sebep olduğu hasarlardan korunmayı sağlayarak antioksidan görevi de görmektedir. Aynı zamanda bağışıklık sistemini destekleyerek enfeksiyonlardan da korumaktadır (2). Selenium genel olarak diyetten alınabilmektedir. Ancak vegan/vejetaryen gibi beslenme biçimine sahip olanların selenyumun eksikliğine dair daha dikkatli olmaları gerekmektedir.

Selenyum Faydaları

Mineral olarak sağlık için oldukça önemli olan selenyumun faydaları üzerine çalışmalar devam etmektedir. Amerika Ulusal Sağlık Enstitüleri’nin verilerine göre selenyumun DNA onarımı, antioksidan özelliği ve bağışıklık üzerinde de rolü oynaması sebebi ile kanser önleyici olduğu düşünülmektedir (2). Araştırmalar mesane, deri, yemek borusu, akciğer, prostat, kolorektal ve mide kanseri riskiyle selenium durumunun ters ilişkili olduğunu saptamıştır. Kanseri önleme olasılıkları üzerine çalışmalar devam etmektedir (2).

Selenyum tiroid bezinde yüksek miktarda bulunmaktadır. Yapılan araştırmalara göre kandaki selenyum ve iyot düzeyi düşük olan kadınların tiroid problemlerini yaşamada daha yüksek risk altında olduğu gözlemlenmiştir (4). Ancak sonucun kesinleşmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Selenyumun faydası olarak görülebilecek bir başka araştırma daha vardır. Yeterli miktarda selenium sahibi olanların kardiyovasküler hastalıklara yakalanma riskinin daha az olduğu gözlemlenmiştir (2). Selenium pek çok farklı alanda etkili bir mineral olduğu için üzerine yapılan araştırmalar devam etmektedir.

Türk Gıda Kodeksi Beslenme ve Sağlık Beyanları Yönetmeliği’ne göre, 4 yaş ve üzeri sağlıklı bireyler için Beslenme Referans Değeri olan 55 mcg / gün tüketildiği koşullarda Selenyum;

normal saçın korunmasına,
normal tırnakların korunmasına,
bağışıklık sisteminin normal fonksiyonuna,
normal tiroit fonksiyonuna

katkıda bulunur (5).

Selenium / Selenyum Çeşitleri

Selenyumun faydaları hakkında yeni bilgiler edinildikçe selenium içerikli ürünler de sağlayacağı faydaya göre artmaktadır. Günümüzde yaygın olarak kullanılan selenyumun çeşitleri; multivitamin /multimineral içerikli takviyeler veya sadece selenyum içeren takviyelerdir. Öte yandan selenyumlu şampuan kullanımı da gittikçe yaygınlaşmaktadır.

Selenyum Eksikliği

Selenyumun eksikliği pek çok farklı problemi beraberinde getirmektedir. Genelde selenyumun eksikliği selenyum içermeyen topraklara bağlı olarak görüldüğü için, esasen belli bir yerde toplum sorunu olarak belirmektedir. Öte yandan yeterince selenium içeren bir diyete sahip olmamak veya bazı hastalıklara sahip olmak da selenyumun eksikliğine yol açabilmektedir.

Selenyum eksikliği belirtileri:

Kas güçsüzlüğü
Saç kaybı
Zayıflamış bağışıklık sistemi
Erkeklerde ve kadınlarda kısırlık

olarak sıralanabilir (6).

Uzun süreli selenyumun eksikliği kardiyovasküler hastalıklara yol açabilmektedir. Bunlar arasında: kalp yetmezliği, kalp büyümesi, EKG anormallikleri sayılabilir (7). Hatta daha önce selenyum eksikliğinin yaşandığı yer olan Çin’de genç kadın ve çocuklarda ölümcül olarak tanımlanabilen Keshan hastalığına sebep olmuştur.

Selenyum eksikliği bazı hastalıklara sahip olan insanlar içinde de yaşanabilir. HIV, Crohn gibi hastalıklarda ya da damarla beslenen kişilerde selenium eksikliği yaşanma riski yüksektir (8). Bu durumlarda genelde selenyum takviyesi önerilmektedir.

Günlük Selenyum İhtiyacı Ne Kadar?

Selenyumun eksikliği, dünyada 500 milyon ile 1 milyara yakın insanı etkilemektedir (7). Türkiye Beslenme Rehberi’ne göre yapılan çalışmalarda günlük selenyum alımı yetişkinlerde ortalama 30-36.5 mcg/gün ve 43-44 mcg/gün olarak belirlenmiştir (3). Bu ortalama Türkiye'de selenyumun yeterince alınamadığını göstermektedir. Beslenme rehberinin önerisi yetişkin kadın ve erkeklerin alması gereken selenium miktarının günlük 70 mcg olması gerektiğidir (3). Geri kalan yaş grubunun ortalama alması gereken selenyumun miktarları ise şu şekildedir (4):

Yaş	Önerilen Miktar
7-12 ay	20 mcg
1-3 yaş	20 mcg
4-8 yaş	30 mcg
9-13 yaş	40 mcg
14-18 yaş	55 mcg

Hamile ve emziren kadınların daha fazla selenyuma ihtiyacı olabilmektedir. Ancak selenyumun toksisite riski taşıması sebebile sadece doktor gözetiminde alınması gerekmektedir. Uzun süreli olarak fazla doz alınan selenium mide rahatsızlığı, böbrek yetmezliği, solunum sıkıntısı ve kalp krizi gibi ciddi sorunlara yol açabilmektedir (9). Bu nedenle selenyumun takviyesi kullanılmadan önce doktorunuza danışmanız tavsiye edilmektedir.

En İyi Selenyum Markası

Selenyumun takviyeleri genel olarak bağışıklık fonksiyonunun desteklenmesi için kullanılmakta ve hatta E ve C gibi diğer vitaminlerle birleştirilmektedir. Ülkemizde doğal yollarla selenyum ihtiyacı karşılanamayabilmekte ve bu nedenle selenyumun takviyesine ihtiyaç duyulabilmektedir. Bu noktada “en iyi selenyum takviyesi”, vücudunuzun ihtiyaçları tespit edildikten sonra doktorunuz tarafından önerilen takviyedir.

Bikalite olarak; ürünlerin kalite ve onay belgelerinin kontrolünü sağlıyor, bu ürünleri orjinal olarak üreticisinden veya distribütöründen temin ederek size ulaştırıyoruz. Doktorunuzun önerisi ile satın almayı düşündüğünüz selenyum takviyesi ürünlerini Bikalite’den güvenle temin edebilir ve deneyimlerinizi bizimle paylaşarak gelişimimize katkıda bulunabilirsiniz.

Kaynakça: