Çiçeklerin antenlerinde oluşan ve döllenmede rol alan birimine polen denmektedir (1). Arı ürünlerinden biri olan arı poleni ise arıların çiçeklerdeki polenleri toplaması ile birlikte ürettikleri üründür. Arı ürünleri yüzyıllardan beri kullanılmaktadır. Yakın bir zamana kadar arı denince akla ilk olarak bal gelse de günümüzde diğer arı ürünleri de oldukça popüler olmuştur. Özellikle şifalı olduğuna inanılan arı ürünlerinden polen, içinde pek çok faydalı maddeyi barındırmaktadır. Bu nedenle gün geçtikçe daha popüler hale gelmektedir.

Arı Poleni Nedir, Ne İşe Yarar?

Arı poleni arıların üremesi ve gelişimi için hayati önemdedir. Arılar enerjiyi baldan almaktadır ancak geri kalan bütün vitamin, mineral gibi temel ihtiyaçlarını polenden sağlamaktadırlar. Bu nedenle polenin olmadığı kovanda arılar üreyemez ve gelişemez. Türk Gıda Kodeksi Arı Ürünleri Tebliği Taslağı’na göre arı poleni; işçi arıların çiçekli bitkilerdeki polenleri toplayıp kendi bünyelerindeki salgılar ile birleştirdikten sonra küre şeklinde renkli peletler haline getirdiği ve kovandaki tuzaklar yardımıyla hasat edilen arı ürünü”ne verilen addır (2). Arılar, çiçeğin etrafında çırpınırken polenler arıların tüylü bedenine yapışır. Arılar bu polenleri arka ayaklarında toplar ve kovanlarına depolamak üzere götürür. Böylece yavru arılar büyüyene kadar polenle beslenirler (3).

Arı poleni insanlar için de oldukça faydalı bir besindir. Tarım ve Orman Bakanlığı Kafkas Arısı Üretim, Eğitim ve Gen Merkezi Müdürlüğü’ne göre arı poleni, beslenmeyle alınması gereken tüm vitamin, mineral, aminoasit ve diğer maddeleri dengeli olarak bulunduran tek ve en zengin besindir (4). Arı poleni kovanın bulunduğu lokasyona göre sarı, siyah, kırmızı, mor veya eflatun olabilmektedir (5). Arı poleninin hassasiyeti olmayan insanlar için oldukça şifalı olduğu düşünülmektedir. Arı poleni içeriği itibariyle “antibakteriyel, antifungal, antitümoral (prostat, kolorektal, meme kanserleri), antioksidan, immunmodulatör, radyoprotektif, antiaging” (1) olarak kullanılabilmektedir.

Kuru Polen ve Yaş Polen Arasındaki Farklar

Arı poleni uygun koşullarda yaş veya kuru olarak tüketilebilmektedir. Yaş polen, arının poleni kovana taşıdığı taze haline denmektedir. Ancak taze polen çabuk bozulabilme ihtimali taşır. Bu nedenle buzdolabında ya da derin dondurucuda korunur ve ömrü kuru polen kadar uzun değildir. Kuru polen ise yaş polenin kurutma depolarında işlem görmüş halidir (6). Sağlıklı koşullarda kurutulmuş polenin yaş polenle besin değeri miktarı birbirine oldukça yakındır. Oda sıcaklığında altı aya kadar kalabilir. Daha uzun zamanda tüketilecekse buzlukta saklanabilir (5). Kolay saklama ve tüketim koşullarından dolayı kuru polen daha çok tercih edilmektedir.

Polen Besin Değeri ve Özellikleri

Arı poleni besin değeri açısından en zengin besindir. Polen içeriği amino asitler, mineraller, vitaminler ve daha pek çok farklı gerekli besinlerin bir araya gelmesinden oluşmaktadır. Arı poleni kimyasal bileşik olarak yaklaşık %35 karbonhidrat, %20 protein, %5 yağ ve % 20 diğer besinlerden oluşmaktadır (5). Arı poleni bileşenlerinin orana olarak taşıması gereken koşullar, Türk Gıda Kodeksi Arı Ürünleri Tebliği Taslağı’na göre şu şekildedir (2):

Bileşenler	Arı Poleni (%)	Kurutulmuş Polen (%)
Su (en fazla)	22	8
Protein (en az)	13	15
Kül (en fazla)	3	3
Fruktoz / glukoz	>1	>1
Glukoz+fruktoz	3,5	4
Toplam yağ (en az)	1,5

Buradan hareketle polen, içeriği açısından oldukça yoğun bir besin olduğu için tüketimi konusunda dikkatli olunmalıdır.

Polenin Faydaları

Arı poleni içinde barındırdığı besinler dolayısıyla pek çok farklı faydaya sahiptir. Türkiye ve Avrupa Birliği’nden destekle yayınlanan Apiterapi El Kitabı’na göre polenin faydaları şu şekilde sıralanabilir (7):

Yangı hastalıklar üzerine olan etkisi: Antienflamatuar etkisi sayesinde bal ile karıştırılıp tüketilen arı poleninin yangı giderici ve ayrıca ağzı kesici etkileri gözlemlenmiştir.
Alerjik hastalıklar: Genelde alerjik bir ürün olarak tanımlanan polenin kendisi, arı poleni olarak tüketildiğinde alerji ve astım belirtilerinde hafifletici etkisi olduğu gözlemlenmiştir.
Antioksidan etki: Antioksidanlar vücutta zararlı sayılabilecek serbest radikallere karşı savaşırlar. Arı poleni ise bu radikallere karşı hücreleri korur ve hücre oluşumunu ve onarımını destekler.
Bağışıklık sistemi güçlendirici: Güçlü antioksidan ve iltihap giderici özelliğiyle ilgili olarak arı poleni bağışıklığı da güçlendirmektedir. Özellikle mide ve bağırsak sağlığı hakkında yapılan çalışmalar olumlu sonuçlar vermiştir.
Farklı kanser türlerine olan etkisi: Arı poleninin hücrelerin kanserli hücreye evrilmesini önlediği özellikle meme, kolorektal ve prostat kanserlerinde etkili olduğu bilinmektedir (1).
Kalp ve damar sistemi: Polen içeriği itibariyle yüksek kolesterol, yüksek tansiyon ve kalp krizi riskini azalttığı gözlemlenmiştir.
Endokrin sistemi: Enerji ve mineral yetmezliğine bağlı olarak tip 2 diyabet semptomlarının azalmasına da yardımcı olabilmektedir.
Cinsel İşlev: Arı poleninin kısırlığın giderilmesine yardımcı olabileceği, yumurta ve sperm sayısının artırılmasına destek olabileceği düşünülmektedir.

Polen çalışmaları sonucundan aynı zamanda kronik yorgunluğa iyi geldiği ve sporcuların daha çok enerji alabilmelerinde doğal bir yol olarak kullanılabileceği de belirlenmiştir. Ancak burada çok önemli bir nokta vardır. Şu ana kadar yapılmış çalışmaların çok büyük çoğunluğu hayvanlar ve hücreler üzerinde yapılmıştır. Bu nedenle polen faydaları üzerine çalışmalar, insanlar üzerinde kesin bir kanıt olarak sunulmasa da çalışmalar devam etmektedir (8).

Polen Nasıl Kullanılır?

Arı poleni önemli bir protein kaynağı olduğu gibi aynı zamanda içinde pek çok farklı vitamin mineral ve birçok farklı madde içerdiğinden bahsetmiştik. Bu nedenle arı poleni yoğun bir besin olarak kabul edildiği için porsiyonların dikkate alınıp tüketilmesi gerekmektedir. Önerilen porsiyon miktarı ise kişiye göre değişmektedir. Ancak genel olarak günlük önerilen tüketim “yetişkinler için 15-20 gr, 3-5 yaş arası çocuklar için 5-10 gr ve 6-12 yaş arası çocuklar için 10-15” gram olarak belirlenmiştir (4). Ancak polen kullanımında dikkat edilmesi gereken şeyler vardır. Henüz bebekler ve hamileler üzerindeki etkisi bilinmediği için bebeklerin ve hamile kadınların kullanmaması gerekmektedir. Öte yandan alerji riskinin olabileceği düşünülmeli ve hırıltı, deri döküntüsü gibi durumlarda polen kullanımından vazgeçilmelidir (9).

Polen Çeşitleri

Polenin toplandıktan sonra doğru bir şekilde saklanabilmesi, sahip olduğu değerleri kaybetmemesi ve bozulmaması için en önemli koşuldur. Bu nedenle toplama ve kurutma belirli koşullara göre yapılmaktadır. Özellikle son yıllarda popülerleşme ile birlikte polen kullanımı artmıştır.

Bikalite olarak polen dahil olmak üzere bütün arı ürünlerini uzman ekibimizin denetiminden geçirmekteyiz. Ürünlerin gerekli standartlara ve belgelere sahip olduğundan emin olduktan sonra üreticisinden veya distribütöründen orjinal olarak sizlere ulaştırmaktayız. Bu nedenle Bikalite’de ürünleri güvenle kullanabilir ve bize geri dönüş yaparak gelişimimize katkı sağlayabilirsiniz.

Kaynakça: