Arı Sütü

Arı sütü çok eski zamanlardan beri kullanılan arı ürünlerinden bir tanesidir. Özellikle Doğu Avrupa’da uzun zamandır insanlar üzerinde çeşitli çalışmalar yapılarak arı sütünün standart olarak faydaları belirlenmeye çalışılmaktadır (1). Kullanımı, ilaç sanayinde, beslenme ürünlerine ilave edilerek, diyete takviye olarak ve kozmetik sanayi gibi çeşitli alanlarda günden güne artmaktadır. Arılar, arı sütünü kendilerine besin olarak üretirler. Bu nedenle arı sütü, içinde pek çok farklı mikrobesini içermektedir. Farklı mikrobesinler ise fayda yönünden çeşitliliği sağlamaktadır.

Arı Sütü Nedir?

Türk Gıda Kodeksi Arı Ürünleri Tebliği Taslağı’na göre arı sütü; genç işçi arılarının hipofarenjiyal ve mandibular bezlerinden salgılanan, pelte kıvamında, açık krem-kemik renginde, kendine has kokuya ve yakıcı tada sahip, larva içermeyen arı ürünüdür (2). Bal arılarının ana arıyı ve genç larvaları beslemek için kafalarındaki arı sütü bezlerinden salgıladıkları bu özel besin (3); işçi arıların topladıkları polen ve nektar, sindirim sisteminde değişikliğe uğrayıp ve daha sonrasında kafa salgısı ile birleşerek meydana gelir (4). Arı sütü arının ağız boşluğundayken süt kıvamındadır ancak peteğe konulduğu zaman krem renkte yoğurt kıvamına dönüşmektedir.

İşçi arılar en fazla üç gün arı sütüyle beslenip büyürken, kraliçe arılar tüm ömrü boyunca arı sütüyle beslenmektedir (5). Böylece kraliçe arı hem doğurganlığını korumakta, hem de işçi arılardan yaklaşık 40 kat kadar daha fazla yaşamaktadır (6). Aynı zamanda larva arıların da gerekli vitamin ve minerallerini karşılamaktadır. Bu nedenle arıların gelişimi ve üremesi için arısütü önemlidir. Arı sütü içeriği itibariyle insanlara da oldukça fayda sağlayabilir. Arı sütünde “temel yağ asitleri, kolajen, lesitin, A, B5, B6, C, D, E vitaminleri, aminoasitler ve mineraller” bulunmaktadır (3). Bu nedenle insanlar için de şifa kaynağı olarak algılanmaktadır.

Arı Sütü Ne İşe Yarar?

Arı sütünün kullanımı ve üzerine yapılan çalışmalar eskiye dayansa da teknik olarak arı sütünün yaygın üretimine 50-60 sene önce başlanmıştır (6). Arı sütünün üzerinde yapılan çalışmalar, pek çok farklı yararının olabileceğini göstermektedir. Örneğin “Arı Sütünün Yapısı, İnsanlar ve Arılar için Önemi” başlıklı makade arı sütünün en popüler özelliği olarak vücutta hücre metabolizması üzerindeki etkisi gösterilmekte, hücre üretimi ve yenilemesinde aktif rol oynayan arı sütü ürünün antiaging bir ürün olarak da kullanıldığı ifade edilmektedir.

Aynı makalede, arı sütü ürünün ayrıca antioksidan özelliği taşıdığı ve böylece oksidatif strese bağlı kanser oluşumuna karşı kullanıldığı, “kandaki kolesterol, total lipid, fosfolipid, trigliserid, beta-lipoprotein” seviyelerini de düşürdüğü belirtilmiştir. Öte yandan insülin ve benzeri maddeleri içerdiği için immünolojik ve kan şekeri düşürücü özellikleri de vardır. Arı sütü tansiyon düşürücü özelliği ile damarların gevşemesine de yardımcı olmaktadır (6).

Arı sütünün araştırmalarda belirtilen diğer faydaları arasında kemik kırıklarında iyileştirici etkiyi artırması, üreme eksikliği ve cinsel fonksiyonları düzenlemesi, cilt ve saç hastalıkların tedavilerini desteklemesi, uykusuzluk ve alerjiye iyi gelmesi sayılabilir. Son zamanlarda yoğun kemoterapi ve radyoterapi gören hastalarda veya yoğun antibiyotik kullanan hastalarda da kimyasala bağlı zararları azaltmak için arı sütü kullanılmaya başlanmıştır. (4, 6) Ancak unutulmamalıdır ki arı sütü çalışmaları şu ana kadar çoğunlukla hayvanlar üzerinde test edilmektedir. Faydalarının standartlara girebilmesi için daha kapsamlı araştırmalara ve geniş bir sağlık otoritesi onayına ihtiyacı vardır.

Arı Sütü Besin Değeri ve Özellikleri

Arı sütü A, C, D, E, B5, B6 vitaminleri, kalsiyum magnezyum, demir gibi temel mineralleri ve aminoasitleri bünyesinde bulundurmaktadır (4). Bu nedenle arı sütü oldukça güçlü bir bileşimdir. Arı sütünün içerdiği temel besinler Türk Gıda Kodeksi Arı Ürünleri Tebliği Taslağı’na göre şu şekildedir (2):

Bileşenler	Arı Sütü (%)	Arı Sütü Tozu (%)
Su	53 - 70	<5
10-hidroksi-δ-2-dekenoik asit (10-HDA), (En az)	1,4	>3,5
Protein	11 - 18	27 - 41
Fruktoz	2 - 9	6 - 27
Glukoz	2 - 9	6 - 27
Sakkaroz (en fazla)	3	9
Maltoz (en fazla)	1,5	4,5
Erloz (en fazla)	0,5	1,5
Maltotrioze (en fazla)	0,5	1,5
Laktoz	Bulunmamalı	Bulunmamalı
pH	3,5 - 4,5	3,5 - 4,5
Toplam yağ	2 - 8	8 - 19
Toplam Asitlik ((1 M NaOH) ml/100 g] [1, 16]	30 - 53	Aranmaz

Arı Sütü Nasıl Elde Edilir?

Arı sütü genç işçi arıların larvaları ve kraliçe arıyı beslemek için ürettikleri özel bir salgıdır. İşçi arılar ömürlerinin çok az bölümünde arı sütüyle beslenirken kraliçe arılar ömür boyu arı sütüyle beslenerek doğurganlıklarını korumaya devam ederler. Eski zamanlarda kovanlardan alınan arı sütleri üretimi yapılmaya başladığından itibaren özel tekniklerle elde edilmektedir.

Günümüzde artan arı sütü çiftliklerinde üretilen arı sütleri larva transferleriyle oluşturulan düzeneklerde üretilir. Transfer edilen larvalar fabrikasyon olarak yapılmış kraliçe arı yüksüklerine alınır ve işçi arılar arı sütünü ürettikten sonra larvalar dışarı alınıp arı sütleri toplanır (7). Arı sütü, ışığa karşı duyarlı olduğundan koyu renkli kavanozlara aktarılır, daha sonra ise uygun soğutuculara konarak saklanır.

Arı Sütü Nasıl Kullanılır?

Arı sütü tıbbi bir ürün olarak tanımlanmamaktadır. Ancak kullanılırken genelde diyete ek bir ürün olarak eksik olan besinleri tamamlayıcı ya da takviye edici gıda olarak kullanılmaktadır. Arı sütünün tadı pek hoş olmadığı için genelde diyete eklenerek tüketilmektedir. Ancak kullanıcılar çoğunlukla saf arı sütünü tercih etmektedir (1). Saf arı sütleri yüksüklerde muhafaza edilmekte ve satılmaktadır. Her gün belli miktarda yiyerek tüketilebilmektedir. Arı sütünün kullanmanın bir başka yolu ise intravenöz enjeksiyondur. Çok ufak dozlarda arı sütünün enjekte edilmesi ile tüketilir. Ancak bu kullanım alerji riskine karşı kişiyi savunmasız bırakabilmektir (1).

Saf arı sütünün kullanımı yetişkinler için, kahvaltıdan yarım saat önce sabahları aç karnına tahta bir kaşıkçıkla yaklaşık 500 mg dil altına alınarak tavsiye edilmektedir (7). Ayrıca arı sütünün kullanım ömrünün uzun sürmesi açısından -18 ̊C’de muhafaza edilmelidir (2, 8). Arı sütünün kullanımı alerji yönünden risk oluşturabilir. Kullanımından sonra hafif gastrointestinal, astım, alerjik reaksiyonların görülmesi halinde arı sütü kullanımına son verilmelidir (9).

Bikalite Arı Sütü Ürünleri

Sadece arıların değil aynı zamanda insan gıdası olarak da üretilen ürünlerden biri olan arı sütünün, insan sağlığına zarar vermemesi için, mümkün olduğunca doğal koşullarda üretilmesi gerekmektedir. Arı sütü takviyelerinin ise doğal koşullardan elde edilmiş arı sütleri kullanılarak elde edilmesi gerekmektedir.

Bu anlamda Bikalite olarak arı sütü dahil tüm arı ürünlerini uzman ekibimizin kontrolünden geçirmekteyiz. Ürünlerin içeriğinden ve kalitesinden emin olduktan sonra sizlere orjinal olarak üreticisinden veya distribütöründen ulaştırmaktayız. Bu nedenle Bikalite’de bulunan takviye edici gıda ürünlerini güvenle kullanabilir ve bize geri dönüş yaparak gelişimimize katkı sağlayabilirsiniz.

Kaynakça: